«Αυτά που συμβαίνουν όταν κανείς διαλογίζεται έχουν επιδράσεις σε ολόκληρο το σώμα, όχι μόνο στον εγκέφαλο» John Denninger - Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ

 Πάνε περίπου 60 χρόνια από την πρώτη ανάλυση της δομής του DNA και τη διατύπωση του μοντέλου της διπλής έλικας από τους Watson και Crick. Η θεμελιώδης ανακάλυψη, που τιμήθηκε τότε με το βραβείο Nobel, έστρεψε αποφασιστικά το ερευνητικό ενδιαφέρον προς τα γονίδια και άνοιξε την αυλαία για την εκτεταμένη μελέτη και χαρτογράφηση του γονιδιώματος. Τα επιστημονικά ευρήματα με τον καιρό εντυπώθηκαν και στην κοινή γνώμη, με αποτέλεσμα σήμερα να έχει εδραιωθεί πια η πεποίθηση ότι το πεπρωμένο κάθε οργανισμού είναι γραμμένο στα γονίδιά του: κρυπτογραφημένο ίσως και σύνθετο, αλλά συνήθως αναπόδραστο.
Οι επιστήμονες πλησιάζουν να αποδείξουν αυτό που οι γιόγκι έχουν ενστερνιστεί εδώ και αιώνες: η γιόγκα και ο διαλογισμός αποτρέπουν το στρες και τις ασθένειες. 

Ο John Denninger, ψυχίατρος στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, είναι επικεφαλής μιας πενταετούς έρευνας σχετικά με τον τρόπο που οι αρχαίες πρακτικές επηρεάζουν την έκφραση των γονιδίων και την εγκεφαλική δραστηριότητα σε άτομα με χρόνιο άγχος.
Η τελευταία του εργασία επεκτείνει προηγούμενη έρευνα που δημοσιεύτηκε πέρσι από τον ίδιο και τους συνεργάτες του, στην οποία καταδεικνύεται ο τρόπος με τον οποίο οι λεγόμενες τεχνικές νου-σώματος μπορούν να ενεργοποιήσουν ή να απενεργοποιήσουν ορισμένα γονίδια που συνδέονται με το στρες και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι εκατοντάδες έρευνες που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα σχετικά με τα οφέλη της γιόγκα και του διαλογισμού για την ψυχική υγεία, είχαν την τάση να βασίζονται σε επίπεδες μετρήσεις, όπως οι αυτοαναφορές μέσω ερωτηματολογίων ή η παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης. 

Πιο πρόσφατα, νευροαπεικονιστικές μέθοδοι και γονιδιωματικές τεχνολογίες, όπως αυτές που χρησιμοποιήθηκαν στις τελευταίες έρευνες του Denninger, έχουν επιτρέψει στους επιστήμονες να καταγράψουν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τις μεταβολές στην ανθρώπινη φυσιολογία. «Υπάρχει μια πραγματική βιολογική επίδραση» είπε ο Denninger μιλώντας στο Ινστιτούτο Benson-Henry για την Ιατρική Νου-Σώματος του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης, ένα από τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ. «Αυτά που συμβαίνουν όταν κανείς διαλογίζεται έχουν επιδράσεις σε ολόκληρο το σώμα, όχι μόνο στον εγκέφαλο».
Η εν λόγω έρευνα, που έχει λάβει μάλιστα χρηματοδότηση από την κυβέρνηση, ενδέχεται να πείσει περισσότερους γιατρούς να δοκιμάσουν μια εναλλακτική οδό για την αντιμετώπιση της πηγής μυριάδων σύγχρονων ασθενειών. 

Οι παθήσεις που προκαλούνται από το στρες εκτείνονται σε ένα τεράστιο εύρος, από την υπέρταση και την υπογονιμότητα έως της κατάθλιψη και την ίδια τη διαδικασία της γήρανσης. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Benson-Henry, αποτελούν το 60-90 τοις εκατό των ιατρικών αιτημάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι το στρες κοστίζει στις εταιρίες των ΗΠΑ τουλάχιστον 300 δις δολάρια τον χρόνο, λόγω επαναλαμβανόμενων απουσιών από τη δουλειά, χαμηλής παραγωγικότητας και κόστους αντικατάστασης. 

Seinfeld, Murdoch

Η επιστήμη προοδεύει παράλληλα με ένα εκκολαπτόμενο κίνημα «επίγνωσης» που περιλαμβάνει θιασώτες του διαλογισμού όπως ο Bill George, μέλος του ΔΣ της Goldman Sachs και της Exxon, και ο κωμικός Jerry Seinfeld. Ο Rupert Murdoch, πρόεδρος της News Corp. αποκάλυψε πρόσφατα στο Twitter ότι σκοπεύει να δοκιμάσει τον διαλογισμό.

Ως ψυχίατρος που εξειδικεύεται στην κατάθλιψη, ο Denninger είχε ενδιαφερθεί ιδιαίτερα για την ιατρική νου-σώματος, η οποία άνθισε στα τέλη της δεκαετίας του ’60 με πρωτοπόρο τον Herbert Benson, σαν έναν πιθανό τρόπο για την πρόληψη της κατάθλιψης μέσω της μείωσης του στρες. Μολονότι η φαρμακοθεραπεία παραμένει απαραίτητη, ο Denninger θεωρεί ότι η γιόγκα και ο διαλογισμός αποτελούν χρήσιμες προσθήκες στο ιατρικό του οπλοστάσιο. 

Πρόγραμμα ανταλλαγής
Οι εναλλακτικές θεραπείες είναι ένα ενδιαφέρον του που χρονολογείται από το καλοκαίρι που επισκέφτηκε την Κίνα στο πλαίσιο ενός προγράμματος ανταλλαγής, λίγο πριν εισαχθεί στο Χάρβαρντ ως προπτυχιακός φοιτητής.
Στο πανεπιστήμιο Hangzhou είχε την ευκαιρία να ασκηθεί επί τρεις εβδομάδες καθημερινά υπό την καθοδήγηση ενός δασκάλου τάι-τσι. «Μέχρι το τέλος της παραμονής μου εκεί, το πεισματάρικο εφηβικό μου κεφάλι είχε εμπεδώσει ότι η αναπνοή και η εγκατοίκηση στο παρόν είναι πολύ σημαντικά πράγματα,», είπε. «Είναι μια συνειδητοποίηση που με ακολουθεί από τότε». Η τρέχουσα έρευνά του, που έχει λάβει περίπου 3,3 εκατομμύρια χρηματοδότησης από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2015, θα παρακολουθήσει επί 6 μήνες 210 υγιή υποκείμενα που αναφέρουν υψηλά επίπεδα χρόνιου στρες. Οι συμμετέχοντες θα χωριστούν σε τρεις ομάδες.
Μια ομάδα με 70 συμμετέχοντες θα ασκηθεί σε ένα είδος γιόγκα γνωστό ως Kundalini, άλλοι 70 θα ασκηθούν στον διαλογισμό και οι υπόλοιποι θα ακούσουν εκπαιδευτικό ηχητικό υλικό σχετικά με τη διαχείριση του στρες – όλοι επί 20 λεπτά καθημερινά, στο σπίτι τους. 

Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας
Ασφαλώς, δεν θα καταφέρουν όλοι οι ασθενείς να μείνουν πιστοί σε μια καθημερινή αγωγή άσκησης και χαλάρωσης. Ούτε οφείλουν να το πράξουν, σύμφωνα με τον Denninger και τους συνεργάτες του. Η γνώση τεχνικών διαχείρισης της αναπνοής και η καλύτερη κατανόηση του στρες είναι από μόνες τους αρκετές για να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά μας. «Ένας βαθμός έκθεσης στο στρες μπορεί να είναι βοηθητικός,» είπε η Sophia Dunn, κλινική ψυχοθεραπεύτρια που εκπαιδεύτηκε στο King’s College του Λονδίνου. «Η γιόγκα και ο διαλογισμός είναι εργαλεία που μας βοηθούν να επιπλεύσουμε σε πιο ταραγμένα νερά». 

Πηγή